Νέο Μουσείο Ακρόπολης : Το Κόσμημα του Ελληνικού Πολιτισμού...Η σελίδα ενημερώθηκε στις 17:56, 23 Ιουνίου 2009

Το όραμα ενός νέου μουσείου για την Ακρόπολη και ταυτόχρονα μιας στέγης για όλα τα γλυπτά του Παρθενώνα επιτέλους πραγματοποιήθηκε...

        Με ιδιαίτερη λαμπρότητα τελέστηκαν  τα επίσημα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης με υψηλούς προσκεκλημένους από ολόκληρο τον κόσμο και δύο μουσειακές εκπλήξεις, που συγκίνησαν τους παρευρισκόμενους πρώτους επισκέπτες του Μουσείου.Το Μουσείο είναι ένα κτήριο σύγχρονης αρχιτεκτονικής και βρίσκεται σε αρμονία με τον περιβάλλοντα χώρο. Ιδιαίτερα από τα ανώτερα επίπεδα του Μουσείου ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την πανοραμική θέα της Ακρόπολης και των αρχιτεκτονικών της μνημείων, από όπου προέρχονται τα περίφημα κλασικά γλυπτά. Το Μουσείο έχει σκόπιμα εξωστρεφή χαρακτήρα και για το λόγο αυτό γίνεται εκτεταμένη χρήση γυαλιού στις προσόψεις του. Έτσι εξασφαλίζονται άριστες συνθήκες φυσικού φωτός για τα εκθέματα και μοναδική θέα προς την Ακρόπολη.

Στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης θα εκτείθενται τα ευρήματα σε ένα χώρο γύρω στα 14.000 μ². Το πρώτο μεγάλο σύνολο εκθεμάτων υποδέχεται τον επισκέπτη στο επίπεδο της εισόδου, όπου σε μια ευρύχωρη αίθουσα με κεκλιμένο δάπεδο παρουσιάζονται τα ευρήματα από τις κλιτύς της Ακρόπολης. Ακολουθεί μια τεράστια υπόστυλη αίθουσα, η οποία θα φιλοξενήσει τα έργα της Αρχαϊκής Εποχής. Ο επισκέπτης στη συνέχεια θα βλέπει τα έργα του Αυστηρού Ρυθμού, που τον προετοιμάζουν για την Κλασική Εποχή. Ανεβαίνοντας ακολούθως στον τελευταίο όροφο του Μουσείου θα βρεθεί σε ένα κατάφωτο αίθριο και από εκεί στην Αίθουσα του Παρθενώνα, όπου θα μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξη της Πομπής των Παναθηναίων γύρω από τον πυρήνα του κτηρίου, που έχει τις διαστάσεις του σηκού του Παρθενώνα, να βλέπει τις μετόπες ανάμεσα στους κίονες της Αίθουσας και τις θαυμάσιες αετωματικές συνθέσεις στα δυτικά και ανατολικά. Κάνοντας την αρχαιολογική διαδρομή θα μπορεί να απολαύσει πάνω από την αστική κορυφογραμμή της Αθήνας τον Υμηττό στα νότια, το λόφο του Φιλοπάππου στα δυτικά, το Λυκαβηττό στα ανατολικά και ολόκληρη την Ακρόπολη στα βόρεια. Η πορεία του επισκέπτη θα ολοκληρώνεται με τη διαδρομή μπροστά από τα Μεταπαρθενώνεια γλυπτά, τα Έργα της Ελληνιστικής Εποχής και εκείνα της Ρωμαιοκρατίας.

Ιστορικό Κατασκευής

Την υλοποίηση του έργου ανέλαβε εκ μέρους του Δημοσίου ο Οργανισμός Νέου Μουσείου Ακρόπολης (ΟΑΝΜΑ), με επικεφαλής τον καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή. Η υλοποίηση του συνδέθηκε με πολλαπλές αντιδράσεις, ήδη από τις πρωτες φάσεις, όπως παρακάτω αναλύεται. Τελικα, στον τέταρτο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το μουσείο, το 2000, το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στον Ελβετό Αρχιτέκτονα Μπερνάρ Τσούμι (Bernard Tschumi), που είναι κοσμήτορας της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κολούμπια στη Νέα Υόρκη και στον Έλληνα αρχιτέκτονα Μιχάλη Φωτιάδη, οι οποίοι και ανέλαβαν την σχετική μελέτη. Η κατασκευή άρχισε το 2003 και ολοκληρώθηκε το 2007. Τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν στις 20 Ιουνίου 2009.

Αρχές Μελέτης

Το σχέδιο του Τσούμι περιλαμβάνει τρεις φιλοσοφίες: φως κίνηση τεκτονική και προγραμματική διάσταση Όλα μαζί μετατρέπουν τις ιδιαιτερότητες του χώρου σε μία αρχαιολογική ευκαιρία προσφέροντας ένα απλό και ταιριαστό μουσείο με την μαθηματική και αρχιτεκτονική καθαρότητα των αρχαίων ελληνικών κτηρίων. Αν και ορισμένοι επιτέθηκαν στο μουσείο ως εξαιρετικά μοντέρνο, ο Τσούμι δήλωσε σχετικά: «πολλοί άνθρωποι έχουν πει ότι δεν δείχνουμε σεβασμό στον Παρθενώνα με το να μην έχει κίονες Δωρικού Ρυθμού το μουσείο, αλλά εγώ δεν ενδιαφέρομαι στο να μιμηθώ τον Παρθενώνα. Ενδιαφέρομαι στο να καταφέρω την τελειότητα στα κτήριά μου έτσι ώστε να ταιριάζουν στην αρχιτεκτονική του 21ου αιώνα».
Για την υλοποιησή του έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη έκταση ειδικό καθαρό γυαλί, κυρίως στον τελευταίο όροφο, ο οποίος είναι περιστραμμένος σε σχέση με το λοιπό κτίριο, ώστε να έχει διάταξη παράλληλη με τον Παρθενώνα. Έτσι ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει σε παράλληλη διάταξη τα μάρμαρα που εκτίθενται και να φανταστεί την θέση τους στο κτήριο του Παρθενώνα που φαίνεται απέναντι. Στους κάτω ορόφους περιλαμβάνει χώρους με τα εκθέματα διαφόρων περιόδων της αρχαιότητας, χώρους συντήρησης, εκδηλώσεων, καφέ κλπ . Σε αυτό τοποθετούνται σταδιακά (2008) τα γλυπτά του παλιού Μουσείου της Ακρόπολης.
Το μουσείο διαρθρώνεται στη βάση, το μεσαίο τμήμα και την επίστεψη. Η βάση στηρίζεται σε περισσότερους από 100 λεπτούς κίονες από σκυρόδεμα και περιλαμβάνει το χώρο εισόδου, την αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, το πωλητήριο, καθώς και άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις. Το μεσαίο τμήμα συνιστά ψηλό, τραπεζιόσχημο χώρο ύψους 10μέτρων, και φιλοξενεί εκθέματα από τα Αρχαϊκά χρόνια έως την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η επίστεψη αποτελείται από την ορθογώνια γυάλινη Αίθουσα του Παρθενώνα, η οποία αποκλίνει κατά 23 μοίρες από τον προσανατολισμό του υπόλοιπου κτηρίου προκειμένου να είναι σε συμφωνία με αυτόν του Παρθενώνα.
Το κτήριο έχει ειδική θεμελίωση, ώστε να αποσβένει τους κραδασμούς τυχόν ισχυρών σεισμών. Η θέση των πασσάλων θεμελίωσης επιλέχθηκε μετά από αρχαιολογική ανασκαφή και επιλογή των ελάχιστα απαιτούμενων θέσεων. Η όλη ανασκαφή είναι ορατή από το γυάλινο δάπεδο του εξώστη και της κεντρικής εισόδου.

Εκθέματα

Το εκθεσιακό πρόγραμμα του Νέου Μουσείο Ακρόπολης περιλαμβάνει κυρίως πέντε συλλογές με ευρήματα από τις κλιτύες της Ακρόπολης, της αρχαϊκής, κλασικής και ρωμαϊκής περιόδου.
Στον τελευταίο όροφο περιλαμβάνει μία ορθογώνια γυάλινη αίθουσα όπου θα παρουσιάζονται πιθανώς και τα Ελγίνεια Μάρμαρα, αν συναινέσει το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο επικαλείται ως τώρα την έλλειψη κατάλληλου χώρου για τη στέγασή τους. Προς αυτήν την κατεύθυνση ο Παντερμαλής δήλωσε πως το άνοιγμα του μουσείου αποτελεί ευκαιρία για να διορθωθεί μια "πράξη βαρβαρότητας" σχετικά με την αφαίρεση των μαρμάρων[1].
Η αίθουσα θα έχει ακριβώς τον ίδιο προσανατολισμό και διαστάσεις με τον Παρθενώνα τον οποίο οι επισκέπτες θα μπορούν να βλέπουν μέσα από το γυαλί. Ίδιο προσανατολισμό θα έχουν επίσης και τα γλυπτά όπως ήταν πάνω στο αρχαίο κτίριο ώστε να δύνανται οι επισκέπτες να κατανοούν την διαμόρφωση του Παρθενώνα. Μέχρι τώρα (2008), σχεδόν η μισή ζωφόρος του Παρθενώνα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.
Σημαντικό έκθεμα θεωρούνται επίσης τα κατάλοιπα της αρχαίας Αθήνας, όπως αυτά ήρθαν στην επιφάνεια μετά από την αρχαιολογική ανασκαφή στο χώρο που φιλοξενεί το μουσείο.
ΕΓΚΑΙΝΙΑ

Σήμερα ο κόσμος όλος μπορεί να δει συγκεντρωμένα τα σημαντικότερα γλυπτά του Παρθενώνα. Κάποια λείπουν. Είναι ώρα να επουλωθούν οι πληγές του μνημείου με την επιστροφή των μαρμάρων που του ανήκουν». Με αυτή τη φράση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας ολοκλήρωσε τον χαιρετισμό του στα εγκαίνια του νέου Μουσείου της Ακρόπολης.

"Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι έργο όλων των Ελλήνων, για ολόκληρο τον Κόσμο. Είναι κτήμα του Οικουμενικού Πολιτισμού" τόνισε ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής στον χαιρετισμό του στην τελετή εγκαινίων του νέου Μουσείου της Ακρόπολης.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης ήταν το δεύτερο πολιτιστικό όραμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μαζί με την ανασκαφή των Βασιλικών Τάφων της Βεργίνας από τον αρχαιολόγο Μάνο Ανδρόνικο αποτέλεσαν την μεγάλη του πολιτιστική κληρονομιά. Αργότερα, η Μελίνα Μερκούρη ονειρεύτηκε πως το μουσείο θα μπορούσε να φιλοξενήσει και τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τα λεγόμενα τότε Ελγίνεια, μια ονομασία που καταργήθηκε όταν το αίτημα της επιστροφής άρχισε να αντιμετωπίζεται θετικά από την διεθνή κοινότητα. Ποτέ άλλοτε δεν έγινε τόσος θόρυβος για ένα κτίσμα. Αντιπαραθέσεις, κόντρες πολιτικών αρχηγών στην Βουλή, δημόσια κριτική. Για περίπου τριάντα χρόνια, αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι "βασανίστηκαν" για το αν το συγκεκριμένο οικόπεδο του στρατοπέδου Μακρυγιάννη ήταν ο καταλληλότερος χώρος για την ανέγερση του μουσείου. Η αρνητική γνώμη επιφανών ειδικών στηριζόταν στο σκεπτικό ότι το οικόπεδο ήταν εξαιρετικά περιορισμένο από τα γύρω κτίσματα, βρισκόταν πολύ κοντά στην Ακρόπολη - επομένως δεσμευόταν από τους όρους δόμησης της περιοχής - και ότι σε τμήμα του είχαν ανακαλυφθεί σημαντικά αρχαία, τα οποία δεν έπρεπε να καταστραφούν. Ο πόλεμος για τη χωρόθετηση διεξήχθη με δημόσια αντιπαράθεση και πλήθος προσφυγών για την αρχαιολογική ανασκαφή του οικοπέδου, την επιλογή του αρχιτεκτονικού σχεδίου και τις απαλλοτριώσεις.
Δύο πανελλήνιοι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί προκηρύχθηκαν, το 1976 και το 1979, και οι δύο χωρίς αποτέλεσμα. Το 1989 πραγματοποιήθηκε ο τρίτος διαγωνισμός, διεθνής αυτή τη φορά. Ύστερα από αντιδράσεις της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας το υπουργείο πρότεινε στους διαγωνιζόμενους δυο ακόμη εναλλακτικές θέσεις (Κοίλη και Διόνυσος), που όμως κρίθηκαν προβληματικές. Οι συμμετέχοντες στον διαγωνισμό οδηγήθηκαν τελικά στη λύση Μακρυγιάννη. Αν και επελέγη η πρόταση δυο Ιταλών αρχιτεκτόνων, το Συμβούλιο Επικρατείας ακύρωσε τον διαγωνισμό, εντοπίζοντας εξόφθαλμες παρατυπίες.
Παρά τις αντιρρήσεις σημαντικών Ελλήνων αρχιτεκτόνων (Γιώργος Κονδύλης, Άρης Κωνσταντινίδης κ.α.) και αρχαιολόγων όπως ο Γιώργος Δοντάς, οι διαδοχικές κυβερνήσεις επιμένουν πεισματικά στην αρχική χωροθέτηση Καραμανλή. Ακόμη και όταν με την ανασκαφή του 1997-1999 αποκαλύπτονται σημαντικές αρχαιότητες μπροστά στο διατηρητέο κτήριο Βάιλερ, η κυβέρνηση επιμένει στην οικοδόμηση του νέου μουσείου σε αυτή τη θέση. Για να καμφθούν οι αντιδράσεις, η τότε κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι το μουσείο θα είναι έτοιμο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το καλοκαίρι του 2004, ενώ εντάθηκαν οι προσπάθειες για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, έστω και με την μορφή του δανεισμού.
Το καλοκαίρι του 2000 ξεκίνησε ο διεθνής διαγωνισμός προεπιλογής μελετητών για την εκπόνηση των σχεδίων του Νέου Μουσείου που θα στεγάσει τα αριστουργήματα της Ακρόπολης. Δώδεκα από τα διαγωνιζόμενα γραφεία υπέβαλαν σχέδια και προπλάσματα με βάση τις απαιτήσεις του έργου:
-Πρωτοποριακή πρόταση ενσωμάτωσης της τοπικής ανασκαφής στο Μουσείο ώστε να αναδειχθούν τα αρχιτεκτονικά ευρήματα ως ένα μουσειακό έκθεμα.
-Χρήση του φυσικού φωτός και δημιουργία της αίσθησης ανοιχτού περιβάλλοντος, αφού τα περισσότερα εκθέματα ήταν στημένα στην αρχαιότητα στο ύπαιθρο.
-Επιδίωξη ισόρροπης σχέσης ανάμεσα στην αρχιτεκτονική του μουσείου και των αρχαίων κτηρίων στο βράχο της Ακρόπολης.
-Ικανοποιητική ένταξη του Νέου Μουσείου στο άμεσο αλλά και στο ευρύτερο αστικό περιβάλλον.
-Παροχή δυνατότητας στον επισκέπτη να βλέπει συγχρόνως τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Παρθενώνα στο Νέο Μουσείο και τον ίδιο τον Παρθενώνα στην Ακρόπολη.
Έπειτα από αναλυτική μελέτη, η επιτροπή αξιολόγησης κατέληξε σε ομόφωνη απόφαση για το πρώτο, δεύτερο και τρίτο βραβείο, ενώ αναγνώρισε την πρωτοτυπία άλλων δύο λύσεων και πρότεινε την διάκριση τους με ειδική μνεία. Επικρατέστερη κρίθηκε η πρόταση του Γαλλοελβετού αρχιτέκτονα Μπερνάρ Τσουμί και του ελληνικού γραφείου του Μιχάλη Φωτιάδη.
Βάσει του μουσειολογικού προγράμματος, μεγάλο βάρος δίνεται στην εξυπηρέτηση των επισκεπτών, με την διαμόρφωση ειδικών χώρων υποδοχής (φουαγιέ, καταστήματα, εστιατόριο, αμφιθέατρο, αίθουσα περιοδικών εκθέσεων) αλλά και την παροχή πληροφοριών ώστε το κοινό να ενημερώνεται πλήρως για ό, τι έχει σχέση με την Ακρόπολη και τα μνημεία της.
Την υλοποίηση του έργου ανέλαβε, εκ μέρους του Δημοσίου, ο Οργανισμός Νέου Μουσείου Ακρόπολης με επικεφαλής των καθηγητή Δημήτρη Παντερμαλή. Το μουσείο κτίστηκε με ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Οι αρχιτέκτονες, οι αρχαιολόγοι και όλοι όσοι είχαν εμπλακεί στον σχεδιασμό και στο κτίσιμο του ήξεραν εκ των προτέρων τι ακριβώς επρόκειτο να στεγάσει. Η πιθανότητα να βρεθούν μελλοντικά στην περιοχή νέες σημαντικές αρχαιότητες, αν και υπαρκτή, είναι μάλλον περιορισμένη.
Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέγερσης ανήλθε στα 130 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 30% έχει καλυφθεί από κοινοτικά κονδύλια.
«Ψηφίδες» του Μουσείου
-Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης βρίσκεται στην ιστορική περιοχή του Μακρυγιάννη, νοτιανατολικά του ιερού βράχου. Απέχει μόνο 300 μέτρα από την Ακρόπολη και περίπου δύο χιλιόμετρα από το Σύνταγμα. Άμεση πρόσβαση από το σταθμό του μετρό "Ακρόπολη", στην ανατολική παρυφή του χώρου του Μουσείου.
-Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΟΑΝΜΑ (Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης) είναι ο καθηγητής αρχαιολογίας Δημήτριος Παντερμαλής και αντιπρόεδρος ο καθηγητής οικονομικών Γεώργιος Αγαπητός.
-Πολλοί Έλληνες αλλά και μεγάλος αριθμός Βρετανών πιστεύουν ότι το σύγχρονο μουσείο θα συμβάλλει στην επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα που σήμερα επιδεικνύονται στο Βρετανικό Μουσείο. Η διεκδίκηση της επιστροφής τους αποκτά νέα διάσταση μετά την ανέγερση του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως.
-Τα απόντα γλυπτά, γνωστά και ως Ελγίνεια, διακοσμούσαν αρχικά τον Παρθενώνα και άλλα κτίσματα της Ακρόπολης και αντιπροσωπεύουν περισσότερα από τα μισά των γλυπτικών διακοσμήσεων της ιστορικής τοποθεσίας. Αφαιρέθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα και η επιστροφή τους υπήρξε σημαντικό θέμα για τις ελληνικές κυβερνήσεις για πολλά χρόνια.
-Η κατασκευή άρχισε το Νοέμβριο του 2004.
-Το Μουσείο θα έχει περίπου 4.000 εκθέματα. Η συνολική του έκταση είναι 21.000 τμ ενώ διαθέτει εκθεσιακό χώρο 14.000 τμ σε αντίθεση με τα 1.450 τμ του παλαιού μουσείου επάνω στο Βράχο.
-Μέχρι τα επίσημα εγκαίνια, τους χώρους που είναι ανοικτοί στο κοινό επισκέπτονται περί τους 600 επισκέπτες ημερησίως.